(http://www.up-img.com/upload/12-31/euw0g4ei.jpg)
หนังสือ 20 ปีสมุนไพร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี กล่าวถึง สรรพคุณของ ดอกรักหรือรักดอก ว่าเป็นดอกไม้ชนิดหนึ่งที่นิยมนำมาประดิษฐ์เป็นบายศรี พานพุ่ม ร้อยอุบะร้อยมาลัย มีสองชนิด คือ ชนิดดอกสีม่วง และชนิดดอกสีขาว
นอกจากสีของดอกรักแล้ว ทั้งสองชนิดมีลักษณะคล้ายกัน และมีสรรพคุณเสมอกัน อาทิ ใบมีสรรพคุณแก้โรคริดสีดวงทวาร ดอก แก้หืด แก้ไอ แก้หวัด เป็นยาเจริญอาหาร ฝักมีสรรพคุณแก้รังแคเปลือก ขับน้ำเหลืองเสีย ทำให้อาเจียน ราก แก้บิดมูกเลือด น้ำยางจาต้นมีสรรพคุณเป็นยาถ่าย แก้ปวดหู แก้ปวดฟัน เป็นยาขับพยาธิ ใบของต้นรัก เป็นอาหารของตัวแก้ว หรือตัวหนอน ของผีเสื้อหนอนใบรัก ซึ่งสารอาหารจากใบไม้ที่ตัวหนอนกินจะทำให้เกิดสีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ ของผีเสื้อแต่ละชนิด
ส่วนยางรักที่เราใช้ทำเครื่องรัก เช่น ปิดทองรดน้ำ เครื่องเขิน ได้มาจากพืชชนิดหนึ่งเรียกว่า รักหลวง หรือรักใหญ่ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Melanorrhoea usitata Wall. อยู่ในวงศ์ Anacardiaceae เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบ มีดอกสีขาว ผลมีปีกสีแดงสด น้ำยางใส เมื่อถูกอากาศจะเปลี่ยนเป็นสีดำ เมื่อถูกผิวหนังจะทำให้เปื่อยพอง
หนังสือเพชรน้ำเอก กรุยอดตำรับยาสมุนไพร ระบุถึงสรรพคุณของรักใหญ่ ว่า เปลือกมีสรรพคุณบำรุงกำลัง ขับเหงื่อ ทำให้อาเจียน เนื้อไม้รักษาโรคเรื้อนกามโรค บิด ท้องร่วง แก้ปวดข้อเรื้อรัง เปลือกและราก แก้ท้องมาน ยางเป็นยาถ่ายอย่างแรง และกัดเนื้อสด เมื่อเรานำสำลีชุปยาง ยัดในรูฟัน จะแก้ปวดฟันผสมน้ำผึ้งร่วงอมรักษาโรคในช่องปาก นอกจากนี้ จากการวิจัยเราพบว่า น้ำยางมีเอนไซม์ที่สามารถย่อยสลายโปรตีนได้ สารสกัดจากต้น และใบ มีฤทธิ์ยับยั้งอาการท้องร่วง
ที่มา : หนังสือพิมพ์พิมพ์ไทย โดย คเนพร พิทักษ์พงค์