โรคไต

[chomm]

• Bookmark
• Permalink
• Tweet
• Share
• PM

โรคไต[/

แพทย์หญิงสายพิณ โชติวิเชียร กองโภชนาการ

ไตมีหน้าที่หลัก 3 ประการ คือ
1. ขับถ่ายของเสียอันเกิดจากการเผาผลาญอาหารประเภทโปรตีน (มีมากในเนื้อสัตว์ และอาหารจำพวกถั่ว) ซึ่งของ
เสียประเภทนี้ ได้แก่ ยูเรีย ครีเอตินีน กรดยูริค และสารประกอบไนโตรเจนอื่น ๆ หากของเสียประเภทนี้คั่งอยู่ใน
ร่างกายมาก ๆ จะเกิดอาการต่าง ๆ ซึ่งทางการแพทย์เรียกภาวะดังกล่าวว่า ยูรีเมีย
2. ควบคุมปริมาณน้ำ และเกลือแร่ น้ำและแร่ส่วนที่เกินควรจำเป็นจะถูกขับออกมาทางปัสสาวะ เกลือแร่ดังกล่าว เช่น
โซเดียม โปตัสเซียม แคลเซียมฟอสฟอรัส เป็นต้น
3. ผลิตและควบคุมการทำงานของฮอร์โมน เช่น ฮอร์โมนที่ควบคุมปริมาณของแคลเซียม ฮอร์โมนที่กระตุ้นการสร้าง
เม็ดเลือดแดง ดังนั้น หากไตมีความบกพร่องมาก ๆ ผู้ป่วยอาจมีโรคโลหิตจาง หรือกระดูกผุ เป็นต้น
หากไตไม่ทำงาน หรือทำงานไม่เพียงพอ เนื่องจากได้รับบาเจ็บ หรือมีโรคแทรกจะทำให้ระดับของเสีย และ
ปริมาณน้ำคั่งค้างในร่างกาย หรือในเลือด จะปรากฏอาการเหล่านี้ คือ ปัสสาวะน้อย ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะ
บ่อยกว่าปกติ โดยเฉพาะช่วงกลางคืน มีเลือดในปัสสาวะ โดยเฉพาะช่วงกลางคืน มีเลือดในปัสสาวะ มีอาการบวมที่มือ
และเท้า ปวดหลังในระดับชายโครง ความดันโลหิตสูง ผู้ป่วยที่เกิดภาวะไตวายระยะสุดท้าย มีสาเหตุที่สำคัญมาจาก
เบาหวาน และความดันโลหิตสูง ต้องรักษาโดยการล้างไต หรือผ่าตัดเปลี่ยนไต หากรักษาโรคทั้งสองนี้ได้ก็จะทำให้
โรคไตที่เกิดขึ้นทุเลา หรือชะลอการเปลี่ยนแปลงได้
การป้องกันโรคไต
การป้องกันมิให้เกิดโรคไตนั้นจะต้องมีการควบคุมความดันโลหิตสูงให้อยู่ในระดับปกติ ด้วยการควบคุมน้ำหนัก
ตัว ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ หรืออาจใช้ยาร่วมในการควบคุม และควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ในผู้ป่วยเบาหวาน
ให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม สม่ำเสมอ สาเหตุอีกอย่างหนึ่งที่ทำให้เกิดภาวะไตวาย คือ โรคไตอักเสบ ซึ่งจะทำให้เกิดการ
ทำลายของหน่วยกรองไต การเกิดโรคนี้บางรายไม่ทราบสาเหตุ บางรายถ่ายทอดทางพันธุกรรม และบางรายมีการติด
เชื้อเป็นสาเหตุเสริม นอกจากนี้ยังมีโรคไตที่เกิดจานิ่ว โรคถุงน้ำในไต โรคติดเชื้อ สารเคมี เช่น ตะกั่ว ปรอทจากยา เช่น
ยาแก้ปวด จากสารเสพติด เช่น เฮโรอีน เป็นต้น อาการของผู้ป่วยไตวายระยะสุดท้าย เกิดขึ้นเมื่อไตสูญเสียการทำงาน
ไปประมาณร้อยละ 90-95 สามารถทราบได้โดยการตรวจเลือด ผู้ป่วยจะมีอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย
ไม่มีแรง ไม่มีสมาธิ ความจำเสื่อม โลหิตจาง เหนื่อยง่าย ถ้าไม่ได้รับการรักษาอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
อาการที่สงสัยว่าจะเป็นโรคไตมีอะไรบ้าง
? ปัสสาวะมีเม็ดเลือดแดง อาจเกิดจากโรคนิ่ว ไตอักเสบหรือกระเพาะปัสสาวะอักเสบ มะเร็ง
ของระบบทางเดินปัสสาวะหรือโรคไตเป็นถุงน้ำ เป็นต้น
? ปริมาณปัสสาวะมากกว่า 3 ลิตรหรือน้อยกว่า 400 ต่อวัน

? ถ่ายปัสสาวะบ่อย จำนวนครั้ง กลางวันมากกว่า 5-6 ครั้ง กลางคืนมากกว่า 3-4 ครั้ง โดยเฉพาะเวลากลางคืน
หลังจากที่นอนหลับแล้ว จะต้องลุกขึ้นมาปัสสาวะ ถ้าเกิดเป็นประจำอาจจะเป็นโรคเบาหวาน เบาจืด โรคกระเพาะ
ปัสสาวะอักเสบ หรือเป็นโรคไตเรื้อรัง โดยทั่วไปการถ่ายปัสสาวะบ่อยในเวลากลางวัน มักจะเกิดจากความวิตก
กังวลทางจิตใจ ซึ่งกระตุ้นให้อยากถ่ายปัสสาวะอยู่เรื่อยๆ โดยที่ไม่ได้เป็นโรคไต
? ปัสสาวะมีฟองมาก เมื่อตรวจทางห้องปฏิบัติการอาจพบว่ามีโปรตีน (ไข่ขาว) ออกมามากผิดปกติ
? อาการบวม บวมที่ขาทั้งสองข้าง เปลือกตาบวม หรือบวมทั้งตัว
? อาการปวดหลัง หรือปวดท้อง ปวดแบบตื้อๆ เมื่อยๆ หรือเจ็บเวลากดหรือทุบเบาๆ ด้านหลัง แสดงว่าอาจจะเป็น
โรคไตเรื้อรังหรือโรคไตอักเสบ ถ้ามีอาการไข้สูง หนาวสั่น ร่วมกับอาการปวดหลังมักเป็นอาการของกรวยไต
อักเสบติดเชื้ออย่างเฉียบพลัน มีโรคที่ทำให้เกิดภาวะไตเสื่อม ร่วมด้วย เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรค
SLE เป็นต้น
จะรู้ได้อย่างไรว่าเป็นโรคไต ???
การตรวจปัสสาวะ
เมื่อมีอาการที่สงสัยว่าจะเป็นโรคของทางเดินปัสสาวะ แพทย์จำเป็นต้องตรวจปัสสาวะของผู้ป่วยเพื่อให้มีการ
วินิจฉัยที่ถูกต้อง การตรวจปัสสาวะเป็นการตรวจขั้นต้นที่สำคัญในการที่จะวินิจฉัยโรคต่าง ๆ ของทางเดินปัสสาวะ
เช่น โรคนิ่ว โรคติดเชื้อของทางเดินปัสสาวะ กรวยไตอักเสบ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ และโรคไตอื่น ๆ
การตรวจเลือดเพื่อวินิจฉัยโรคไต
การตรวจเลือดเพื่อวินิจฉัยโรคไต และโรคทางเดินปัสสาวะมักจะทำเพื่อวินิจฉัยโรคไตวาย หรือความผิดปกติ
ของไตอื่น ๆ เช่น เมื่อมีอาการบวม การตรวจเลือดเพื่อดูการทำงานของไตอย่างเดียว ไม่จำเป็นต้องงดน้ำ หรืองดอาหาร
ก่อนเจาะเลือด แต่ถ้าสงสัยว่าจะเป็นเบาหวาน หรือต้องการตรวจไขมันในเลือดด้วยจะต้องงดอาหารอย่างน้อย 8 ชั่วโมง
ผลเลือดที่แสดงถึงการทำงานของไตแพทย์จะสามารถบอกได้ถึงภาวะการทำงานของไตว่าปกติ หรือผิดปกติมากน้อย
เพียงใด โดยทั่วไปในกรณีที่ตรวจเลือด เพื่อตรวจเช็คร่างกายประจำปีจะมีการตรวจการทำงานของไตร่วมด้วยเสมอ
โรคไตเป็นโรคที่รักษาไม่หาย จริงหรือไม่
โรคไตบางชนิดก็รักษาให้หายขาดได้ ถ้ารักษาถูกวิธี และเริ่มรักษาตั้งแต่ระยะแรก เช่นโรคไตอักเสบติดเชื้อ
นิ่วในไต ไตวายเฉียบพลัน ถ้าหากเป็นโรคไตวายเรื้อรังก็สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยการผ่าตัดปลูกถ่ายไต
( เฉพาะผู้ป่วยบางราย)
ไตวายเฉียบพลัน
ไตวายเฉียบพลันเป็นภาวะที่มีการสูญเสียการทำงานของไตที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว สาเหตุที่สำคัญ เกิดจากการ
สูญเสียเลือด น้ำ หรือเกลือแร่จากร่างกายอย่างรุนแรง เช่น เสียเลือดจากอุบัติเหตุ เสียเลือดหลังการผ่าตัด เลือดออกใน

กระเพาะอาหาร ท้องเสียอย่างรุนแรง อาเจียนอย่างรุนแรง หรือช๊อคจากสาเหตุต่าง ๆ ก็ทำให้เกิดไตวายเฉียบพลันได้
นอกจากนี้อาจเกิดจากยา หรือสารพิษที่มีพิษกับไตโดยตรง
อาการสำคัญของไตวายเฉียบพลัน คือ มีปัสสาวะลดลงอย่างรวดเร็วร่วมกับสาเหตุต่าง ๆ ผู้ป่วยมักจะมีอาการ
หนักจนต้องรีบรักษาตัวในโรงพยาบาล แพทย์จะให้การรักษาอย่างเร่งด่วน และจำเป็นต้องล้างไตในผู้ป่วยบางราย
ผู้ป่วยมีโอกาสเสียชีวิตจากโรคที่เป็นสาเหตุของไตวายเฉียบพลัน ไม่ว่าจะเป็นการเสียเลือด เลือดออก ท้องเสีย อาเจียน
หรือช๊อค แต่ถ้ารักษาหาย ไตก็จะฟื้นตัวกลับเป็นปกติได้ โดยไม่จำเป็นต้องรับการรักษาแบบไตวายเรื้อรัง
เป็นโรคไตห้ามดื่มน้ำมากและจำกัดอาหารเค็ม ใช่หรือไม่
การจำกัดน้ำดื่มและจำกัดอาหารเค็มนั้น จะจำกัดเฉพาะผู้ป่วยโรคไตที่มีปริมาณปัสสาวะน้อย อยู่ใน
ระยะที่มีอาการบวม มีภาวะหัวใจล้มเหลว หรือมีความดันโลหิตสูง แต่ถ้าไม่อยู่ในภาวะเหล่านี้ก็ไม่ต้องจำกัด
น้ำดื่ม
อาหารสำหรับคนเป็นโรคไต ควรเป็นอย่างไร
ผู้ป่วยด้วยโรคไตนอกเหนือจากการปฏิบัติตัวด้วยการพักผ่อนอย่างเพียงพอแล้ว ก็ควรรู้จักการรับประทาน
อาหารที่ถูกต้อง ในระยะแรกของผู้ป่วยโรคไตประเภทที่มีการรั่วของไข่ขาวออกมาทางปัสสาวะมากๆ จะมีระดับไข่
ขาวในเลือดต่ำ ดังนั้นจึงจำเป็นต้องรับประทานอาหารประเภทโปรตีนให้เพียงพอเพื่อชดเชยไข่ขาวที่สูญเสียไปทาง
ปัสสาวะ แต่ในทางตรงกันข้าม ผู้ป่วยที่มีไตวายเรื้อรังระยะหลังๆเมื่อมีสารพิษต่างๆคั่งอยู่ในร่างกายมากขึ้น ผู้ป่วย
เหล่านี้จำเป็นต้องจำกัดอาหารประเภทโปรตีนเพราะการทานอาหารโปรตีนมากๆจะทำให้มีของเสียคั่งค้างมากขึ้น
สำหรับผู้ป่วยโรคไตวายพิการระยะแรกๆ ที่ยังไม่มีความดันโลหิตสูงและยังไม่มีอาการบวม ระยะนี้ผู้ป่วยมักจะมี
ปริมาณปัสสาวะแต่ละวันเท่าเทียมกับคนปกติ ดังนั้นระยะนี้ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องจำกัดหรือลดน้ำดื่มและเกลือโซเดียม
ในทางตรงกันข้าม ผู้ป่วยที่เป็นไตวายในระยะหลังๆ เมื่อไตเสื่อมมากขึ้นจนไม่สามารถขับน้ำและเกลือโซเดียมได้เท่า
คนปกติ ผู้ป่วยในระยะนี้จะมีปัสสาวะน้อย บวมและความดันโลหิตสูง ซึ่งอาการดังกล่าวจำเป็นต้องลดน้ำและเกลือ
โซเดียมลง โดยทั่วไป ควรจำกัดอาหารเค็ม โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคไตที่มีปริมาณปัสสาวะน้อย อยู่ในระยะที่มีอาการบวม
มีภาวะหัวใจล้มเหลว หรือมีความดันโลหิตสูง แต่ในบางรายเป็นโรคไตที่มีการสูญเสียเกลือทางปัสสาวะมากกลับ
จำเป็นต้องให้อาหารเค็มหรือให้เกลือทดแทน ในรายที่มีอาการไตวายเรื้อรัง มีปัสสาวะน้อย ควรจำกัดอาหารโปรตีน
ไขมัน จำกัดผลไม้ ส่วนอาหารจำพวกแป้งและน้ำตาลมีผลดีในขณะที่เป็นไตวาย แต่ต้องระมัดระวังในผู้ป่วย
โรคเบาหวาน
อาหารสำหรับผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรัง
โรคไตวายเรื้อรังมีหลายระยะ ระยะเริ่มแรกอาการจะน้อยมาก แต่เมื่อเป็นจนถึงระยะปานกลาง และระยะรุนแรง
อาการจะเพิ่มมากขึ้นตามลำดับ ถ้าหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาการจะเพิ่มพูนจนไปถึงไตวายระยะสุดท้าย
อย่างรวดเร็ว ซึ่งการรักษาโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายนั้น นอกจากผู้ป่วยจะได้รับความทุกข์ทรมานแล้ว ยังเสีย
ค่าใช้จ่ายสูงมาก ดังนั้นจึงควรชะลอการดำเนินของโรคไตวายเรื้อรังด้วยการควบคุมอาหาร

อาหารจำกัดโซเดียม
ใช้กับผู้ป่วยที่มีอาการบวม ถ่ายปัสสาวะน้อย หัวใจวาย น้ำท่วมปอด หรือมีความดันโลหิตสูง เมื่อสั่งให้ "กิน
อาหารจำกัดโซเดียม" หมายความว่าจะต้องงดอาหารที่มีโซเดียมมาก

[ประสิทธิ์]

• PM

ญาติผมคนหนึ่งต้องไปเปลี่ยนไตที่อินเดียครับพี่อ้อย แต่ในที่สุดก็ต้องตายไปครับ

[เฒ่าแก่]

• PM

ภัยร้ายใกล้ตัว

ดีใจจังมีคุณหมอประจำบ้าน

[บางนรา]

• PM

พ่อเสียเพราะตายไวเฉียบพลัน

[หนุ่ม นปข]

• PM

 :'e:82 :'e:92 ขอบพระคุณมากๆครับที่กรุณา นำเอาสาระน่ารู้มาแบ่งปัน จะได้รู้ทันโรคกับเขาบ้าง

[บุญมา]

• PM

ขอบคุณมากครับคุณchomanadกับความรู้ดีๆที่ไม่อาจมองข้ามครับ... :'e:93

[นายน้อย]

• PM

ผมกำลังหาสาเหตุว่าผมกำลังเป็นโรคไตหรือเปล่า เพราะรู้สึกว่ามีอาการปวดเอว เวลานอน ปัสสาวะปกติความดันปกติ น้ำตาลในเลือดปกติ ผลจากการตรวจเลือด ของ รพ.ตำรวจ และรพ.มหาราช นม. และผมตรวจโรคประจำปีของ ตร.ไม่น่าเป็นโรคไต จากการอ่านข้อความอาการของโรคไต ครับ   ขอบคุณมากครับพี่หมอชมที่นำความรู้มาให้ทราบ  :'e:94 :'e:93